Phân tích bài thơ Sóng toàn bộ trọn bộ nhất

Cảm nhận hàn huyên của Tú Xương gửi gắm trong bài thơ Thương vợ
Tú Xương mang rộng rãi bài thơ, bài phú kể về vợ. Bà Tú vốn là "con gái nhà dòng, lấy chồng kẻ chợ”, một người con dâu nhiều năm kinh nghiệm khiến cho ăn buôn bán, nhân từ được bà con xa sắp mến trọng:

"Đầu sông bến bãi, đua tài buôn chín bán mười

Trong họ ngoài làng, vụng lẽ chào dơi đề cập thợ".

Nhờ vậy mà ông Tú mới được sống cuộc đời phong lưu: "Tiền bạc phó cho con mụ kiếm - Ngựa xe chẳng thấy lúc nào ngơi".

"Thương vợ" là bài thơ cảm động nhất trong các bài thơ trữ tình của Tú Xương. Nó là bài thơ tâm sự, đồng thời cũng là bài thơ thế sự. Bài thơ chứa chan tình thương yêu nhiệt liệt của ông Tú đối mang người vợ hiền thảo của mình.



Sáu câu thơ đầu nói lên hình ảnh của bà Tú trong gia đình và ngoại trừ cuộc đời: hình ảnh trung thực về 1 người vợ tần tảo, 1 người má đôn hậu, giàu đức hi sinh.

Hai câu thơ trong phần đề giới thiệu bà Tú là 1 người vợ rất đảm đang, chịu thương chịu khó. Nếu như bà vợ của Nguyễn Khuyến là một nữ giới "hay lam hay làm, dây lưng bó que, xắn váy quai cồng, chân nam đá chân chiêu, vì tớ đỡ đần trong toàn bộ việc" (câu đối của Nguyễn Khuyến) thì bà Tú là 1 người đàn bà:

"Quanh năm buôn bán ở mom sông

Nuôi đủ năm con với 1 chồng".

“Quanh năm buôn bán" là cảnh khiến ăn đầu tắt mặt tối, từ ngày này qua ngày khác, từ tháng này qua tháng khác... không được một ngày nghỉ ngơi. Bà Tú "Buôn bán ở mom sông”, nơi cái mảnh đất nhô ra, ba bề bao bọc sông nước; nơi khiến ăn là cái thế đất chênh vênh. Hai chữ ''mom sông" gợi tả một cuộc đời rộng rãi mưa nắng, một cảnh đời cơ cực, phải vật lộn kiếm sống, mới "Nuôi đủ năm con với một chồng". Một gánh nặng gia đình đè nặng lên đôi vai người mẹ, người vợ. Thông thường, người ta chỉ đếm mớ rau, con cá, đếm tiền bạc,... chứ ai "đếm" con, "đếm" chồng (!). Câu thơ tự trào ẩn đựng nỗi niềm chua chát về 1 gia đình gặp rộng rãi khó khăn: đông con, người chồng đang buộc phải "ăn lương vợ". Có thể nói, hai câu đầu, Tú Xương ghi lại 1 cách chân thực người vợ tần tảo, đảm nhận của mình.

Phần thực tô đậm thêm chân dung bà Tú, mỗi sáng mỗi tối đi đi về về "lặn lội" khiến ăn như "thân cò" nơi "quãng vắng". Ngôn ngữ thơ tăng cấp tô đậm thêm nỗi cực nhọc của người vợ. Câu chữ như các nét vẽ, gam màu tiếp nối nhau, bổ trợ và gia tăng: đã "lặn lội" lại "thân cò", rồi còn "khi quãng vắng". Nỗi cực nhọc kiếm sống ở "mom sông" tưởng như ko thể nào nói hết được! Hình ảnh "con cò", “cái cò” trong ca dao cổ: ''Con cò lặn lội bờ sông...", "Con cò đi đón cơn mưa...", "Cái cò, dòng vạc, chiếc nông..." được tái hiện trong thơ Tú Xương qua hình, ảnh "thân cò" lầm lũi, đã đem đến cho người đọc bao hệ trọng cảm động về bà Tú, cũng như thân phận vất vả, cực khổ,... của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội cũ:



"Lặn lội thân cò lúc quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông".

"Eo sèo" là từ láy tượng thanh chỉ sự rầy rà bằng lời đòi, gọi liên tục dai dẳng; gợi tả cảnh tranh tậu tranh bán, cảnh gượng nhẹ vã nơi "mặt nước" khi "đò đông”. Một cuộc đời "lặn lội", 1 cảnh sống làm ăn "eo sèo". Nghệ thuật đối đặc sắc đẹp đã làm cho vượt trội cảnh kiếm ăn phổ biến cơ cực. Bát cơm, manh áo mà bà Tú kiếm được "Nuôi đủ năm con có 1 chồng" nên "lặn lội" trong mưa nắng, buộc phải tranh giành "eo sèo", bắt buộc trả giá bao mồ hôi, nước mắt giữa thời buổi khó khăn!

Tiếp theo là hai câu luận, Tú Xương vận dụng siêu sáng tạo hai thành ngữ: ''một duyên hai nợ" và "năm nắng mười mưa", đối xứng nhau hài hòa, màu dung nhan dân gian thắm thiết trong cảm nhận và tiếng nói biểu đạt:

"Một duyên hai nợ, âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công".

"Duyên'' là duyên số, duyên phận, "nợ" là dòng "nợ" đời mà bà Tú bắt buộc cam phận, chịu đựng. "Nắng", "mưa" tượng trưng cho tất cả vất vả, khổ cực. Các số từ trong câu thơ tăng dần lên: "một... hai... năm... mười..." làm cho nổi rõ đức hi sinh lặng thầm của bà Tú, một người phụ nữ chịu thương chịu khó vì sự no đủ hạnh phúc của chồng con và gia đình. "Âu đành phận"... "dám quản công"... giọng thơ rộng rãi xót xa thương cảm.

Tóm lại, sáu câu thơ đầu, bằng tấm lòng biết ơn và cảm phục, Tú Xương đã phác hoạ một vài nét vô cùng trung thực và cảm động về hình ảnh bà Tú, người vợ hiền thảo của mình sở hữu bao đức tính đáng quý: đảm đang, tần tảo, chịu thương, chịu khó, thầm lặng hi sinh cho hạnh phúc gia đình. Tú Xương biểu đạt bút pháp điêu luyện trong dùng ngôn ngữ và sáng tạo hình ảnh. Các từ láy, những số từ, phép đối, đảo ngữ, sử dụng sáng tạo thành ngữ và hình ảnh "thân cò"... đã tạo nên ấn tượng và sức hấp dẫn của văn chương.

Hai câu kết, Tú Xương sử dụng từ ngữ thông tục, lấy tiếng chửi nơi "mom sông", khi "buổi đò đông" đưa vào thơ siêu tự nhiên, bình dị. Ông tự trách mình:

"Cha má thói thường ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không!"

Trách mình "ăn lương vợ" mà "ăn ở bạc". Vai trò người chồng, người cha chẳng giúp ích được gì, vô tích sự, thậm chí còn "hờ hững" sở hữu vợ con. Lời tự trách sao mà đau xót thế!

Ta đã biết, Tú Xương với văn tài, nhưng công danh dở dang, thi cử lận đận. Sống giữa 1 xã hội "dở Tây dở ta" chữ nho mạt vận, lúc mà "Ông nghè, ông cống cũng nằm co” cho phải nhà thơ tự trách mình, song song cũng là trách đời đen bạc. Ông không xu thời để vinh thân phì gia "tối rượu sâm banh, sáng sữa bò".

Hai câu kết là cả một nỗi niềm tâm sự và thế sự đầy buồn thương, là tiếng kể của một trí thức giàu nhân cách, nặng tình đời, thượng vợ con mà gia đạo nghèo. Tú Xương thương vợ cũng chính là thương chính mình vậy. Đó là nỗi đau thất thế của thi sĩ lúc cảnh đời thay đổi!



Bài thơ "Thương vợ" được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Ngôn ngữ thơ bình dị như tiếng nhắc đời thường nơi "mom sông" của những người buôn bán nhỏ, phương pháp đây gần 1 thế kỉ. Các khía cạnh nghệ thuật mua lọc vừa cá thể (bà Tú với "năm con, một chồng") vừa tổng thể sâu nhan sắc (người phu nữ ngày xưa). Hình tượng thơ hàm súc, gợi cảm: thương vợ, thương mình, buồn về gia đạo thêm nỗi đau đời. "Thương vợ" là bài thơ trữ tình đặc sắc đẹp của Tú Xương nhắc về người vợ, người đàn bà ngày xưa với bao tình cảm trân trọng thấp đẹp. Hình ảnh bà Tú được đề cập đến trong bài thơ rất gần gũi với người mẹ, người chị trong mỗi gia đình Việt Nam.

Tú Xương là nhà thơ trào phúng tuyệt vời trong nền văn học Việt Nam. Tên tuổi ông sống mãi sở hữu non Côi, sông Vị. Sinh bất phùng thời giữa mẫu xã hội dở Tây dở ta, lúc mà Hán học đã mạt vận, Tú Xương vẫn giữ được nhân cách kẻ sĩ, vẫn sống "sang trọng" như ai, bởi lẽ thi sĩ sở hữu người vợ hiền thảo đảm đang. Tú Xương ko bảng vàng bia đá, nhưng ông đã khắc danh tiếng bà Tú vào bia đá bảng vàng:

"Một ngọn đèn xanh, mấy quyển vàng,

Bốn con khiến lính, bố làm quan.

(...) Hỏi ra quan đó ăn lương vợ

Đem chuyện trăm năm – giở lại bàn".

(Quan tại gia)

Tú Xương đã có bài ''Văn tế sống vợ", lại mang thêm bài "Thương vợ", ấy là những áng văn thơ vừa tài giỏi vừa nghĩa tình. Ca dao đã nhắc về người vợ tào khang "tay bưng chén muối đĩa gừng", Tú Xương với bao giờ quên được công ơn của bà Tú "Nuôi đủ năm con có một chồng”.

Á Nam Trần Tuấn Khải (1894 - 1983) thi sĩ cùng thời với Tú Xương đã có bài thơ "Viếng bà Tú Xương" viết năm 1931:

"Hơn sáu mươi năm đất Vị Hoàng,

Mẹ hiền, vợ đức đã treo gương.

Nếm chung trời Việt trăm cay đắng,

Vững có con Côi 1 mối giường.

Bia miệng đã bắt buộc trang khổn phạm,

Nếp nhà không thẹn dấu văn chương.

Tấm thân tuy thác, danh nào thác,

Hồn cũng thơm lây dưới suối vàng”.

Bài thơ của Á Nam giúp ta hiểu hơn Tú Xương và bà Tú, và chúng ta mới thấy hết mẫu hay, loại đẹp của tấm lòng Tú Xương được nhắc đến trong bài "Thương vợ".

3. Cảm nhận nỗi lòng của Tú Xương trong bài Thương Vợ
“Thương vợ” – 1 trong các bài thơ chất cất nồng thắm bao cảm xúc của một người chồng dành cho vợ mình giữa cuộc đời bao vất vả, lo toan. Người chồng đấy ko cần ai khác mà chính là tác fake của bài thơ: Trần Tế Xương. Ông đã dành cho vợ mình những tình cảm siêu thực bụng qua lời thơ giản dị mà sâu sắc.

Trần Tế Xương là 1 trong các thi sĩ trẻ mang các tác phẩm đã vươn lên là bất tử. Sáng tác của ông gồm hai mảng: trào phúng và trữ tình, đều bắt nguồn từ tâm huyết của nhà thơ có dân, với nước, mang đời.

Thơ xưa viết về người vợ đã ít, mà viết về người vợ lúc đang còn sống lại càng hi hữu hoi hơn. Thơ Trần Tế Xương lại khác. Trong sáng tác của ông, với hẳn một đề tài về bà Tú gồm cả thơ, văn tế, câu đối. Bà Tú từng chịu rộng rãi nặng nhọc gian truân trong cuộc đời, nhưng bà lại mang niềm hạnh phúc là ngay lúc còn sống đã được đi vào thơ ông Tú mang đa số niềm thương yêu, trân trọng của chồng. “Thương vợ” là một trong những bài thơ hay và cảm động nhất của Tú Xương viết về bà Tú.

Trong các câu thơ đầu, ông bộc lộ siêu trung thực về cuộc sống và đảm trách nặng nhọc của vợ mình:

“Quanh năm kinh doanh ở mom sông,

...

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.”

Nghề của bà là buôn bán, quành năm tháng ngày lặn lội ở “mom sông” – nơi với rộng rãi nguy hiểm rình rập. Ông Tú ngày đêm bận bịu sở hữu đèn sách, sở hữu thơ ca, vậy mà vẫn để tâm đến công việc của vợ mình, khác hẳn có các người đàn ông khác trong chế độ nam quyền cộng thời. Ông là người với tri thức, lại thấu hiểu sự đời. Vì thế, ông hiểu hơn ai hết các nỗi vất lo toàn mà vợ mình đang gánh.



Ông đã dành cho vợ những lời thơ rất giản dị sở hữu hình ảnh và từ ngữ chân thành, giàu cảm xúc. Ông hiểu rằng, vợ mình nặng nhọc như vậy là vì bắt buộc “Nuôi đủ năm con mang 1 chồng”. Đủ là đủ ăn đủ mặc, đủ ấm, đủ không thiếu vật dụng gì. Ông tự đặt mình cân xứng với “năm con” để khắc họa thêm trọng trách lớn lao mà bà Tú đang đảm đương. Không cần ông hạ mình trước vợ, càng ko buộc phải ông thấp hèn, kém cỏi mà vì loại nghiệp văn học của ông khi bấy giờ ko cần là thời cường thịnh bắt buộc không thể dựa vào đấy mà toan lo cuộc mưu sinh cơm áo gạo tiền được. Trong lời thơ của ông còn thầm có sự biết ơn, trân trọng sâu sắc đến người vợ đảm đang, tảo tần, giàu hi sinh. Bởi thế, ông mới hiểu những ngày bà “lặn lội”, “eo sèo” trong cuộc bán buôn, bon chen đầy vất vả, ghen tuông đua.

Có người đặt ra câu hỏi, tại sao ông hiểu vợ mình khó nhọc như vậy mà lại ko đứng lên khiến giúp bà? Những vần thơ của ông có có lại cơm áo gạo tiền cho bà mụ vất vả? Ông hiểu biết, ông có kiến thức sao lại để vợ mình cần nặng nhọc vậy? Câu hỏi trái ngang thật khó trả lời. Bởi trong thời thế ấy, ông ko thể bỏ cây bút mà lao vào làm lụng thuộc hạ cộng bà được. Mình bà đảm trách cả năm con đã là một gánh nặng lắm rồi, lại thêm cả một ông chồng. Liệu rằng người nữ giới đấy mang gục ngã, mang kêu than?

“Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công

Cha má nghề đời ăn ở bạc

Có chồng lạnh nhạt cũng như không.”

Một lần nữa, Tế Xương dành cho vợ mình những lời thơ vô cùng đáng trân trọng, nâng niu. Ông cảm mến và thông cảm mang nỗi niềm vất vả của vợ, ông thấu hiểu sự cam chịu của bà. Càng hàm ơn vợ bao nhiêu, ông lại càng oán than bản thân mình bấy nhiêu. Ông tự chửi mình “Có chồng thờ ơ cũng như không”. Ông ko khiến cho được gì giúp bà ngoại trừ tình thương yêu và lòng thương cảm sâu sắc. Có lẽ đối mang bà Tú như vậy cũng đã là đủ lắm rồi. Bởi thân phận người đàn bà xưa ai cũng khổ, cũng chìm nổi long đong, nhưng chẳng mấy ai được chồng thương và thấu hiểu như bà. Chỉ là do thời thế bắt buộc ông không giúp được gì cho vợ.

Bên cạnh các tình cảm chân tình dành cho bà Tú, Tế Xương cũng thầm bày tỏ niềm đồng cảm, xót xa sở hữu những thân phận đồng cảnh với bà. Bởi thế, ông ví vợ mình với “thân cò” – 1 hình ảnh thân thuộc trong ca dao Việt Nam lúc kể về số phận khó nhọc của người nông dân. Dù họ mang bắt buộc “lặn lội”, cần “eo sèo” hay dù vậy nào đi chăng nữa, những “thân cò” vẫn hôm mai miệt mài kiếm sống.

Vậy, vì mục tiêu gì mà họ lại cam chịu như vậy? Không cần vì bị ép buộc, mà vì ái tình thương lớn lao và cao cả họ dành cho gia đình. Sự hi sinh ấy thật đáng trân trọng và đáng quý biết bao. Nhưng không phải ai cũng mang nỗi lòng thấu hiểu như nhà thơ Tế Xương. Sống trong xã hội nam quyền nhưng ông ko tự cho mình được quyền thong dong, được hưởng thụ thoải mái tất cả vật dụng và được trà đạp lên người phụ nữ. Ở xã hội ấy, với những người vợ bị coi là nô lệ, là người ở, nhưng Tế Xương thì không. Bà Tú đã đi vào thơ ông với ý tức là 1 người vợ đích thực, một người vợ đảm đang, giàu đức hi sinh. Ông thương vợ và trái lại cũng trách mình làm cho chồng mà “hờ hững cũng như không”.

Đúng như mẫu tên mà tác nhái đã đặt cho bài thơ “Thương vợ”, Tế Xương đã dành các tình cảm chân thành nhất dành cho vợ. Không giúp được vợ nhưng ông mong sao những tình cảm của mình sẽ làm cho bà vơi đi mệt mỏi sau bao ngày lặn lội khó nhọc mưu sinh.

4. Tâm sự của Tú Xương qua bài thơ “Thương vợ”
Thơ văn Việt Nam xưa và nay mang những bài thơ thương vợ, khóc vợ vô cùng cảm động. Người ta còn truyền tụng một bài thơ của Tự Đức khóc một bà phi mang câu:

Đập tan vỡ gương ra mua thấy bóng
Xếp tàn y lại để dành hơi.

Nỗi nhớ nhung đau đớn, dữ dội đấy còn được Bùi Hữu Nghĩa, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Khuyến diễn tả cảm động trong bài văn tế, câu đối khóc vợ sau này. Cảm phục, xót thương, tự hào... trước tấm lòng, đức hi sinh của vợ bằng giọng văn vừa sở hữu chút tính nghịch, vừa siêu cảm động; giữa sự hài hòa giữa trào phúng và trữ tình Tú Xương đã làm “giàu” thêm đề tài viết về bà Tú và kịp góp vào nền văn chương Trung đại Việt Nam một bài thơ về tình bi cảm vợ hay và sâu sắc.

Thương vợ là 1 bài thơ vừa cảm động, vừa dí dỏm của Tú Xương. Chỉ hai câu đầu của bài thơ đã nêu bật lên được vai trò rường cột gia đình của bà:

Quanh năm kinh doanh ở mom sông
Nuôi đủ năm con mang 1 chồng.

Ông Tú tỏ lòng thương vợ bắt đầu bằng sự tính công. Đúng hơn là sự hàm ơn sâu sắc công lao của bà Tú. Có thời gian cụ thể: “quanh năm”; không gian cụ thể: “mom sông” càng khiến vượt trội lên sự lam lũ, nặng nhọc vần vật của bà Tú. Nơi buôn bán để kiếm miếng cơm manh áo của bà Tú là “mom sông”- là 1 chỗ đất nơi ra ở bờ sông, nơi ít người qua lại, sóng nước gập ghềnh gợi sự cheo leo, chênh vênh, đa dạng bất trắc. Thế nhưng “quanh năm” tức là ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác như một vòng tuần hoàn khép kín, dù ngày nắng hay mưa,ốm đau hay khoẻ mạnh bà Tú lại quẩy gánh gồng ra nơi “mom sông” ấy để buôn bán. Cách nói như là sự xô bồ, thổi phồng của chuyện văn chương, trong giả dụ này chính là sự đãi đằng lòng hàm ân đối có bà Tú về mặt thời gian khó dộng. Và điều cảm động, đáng để khâm phục bà Tú là nhịp điệu làm cho việc ko dừng nghỉ tại một nơi khiến cho ăn, marketing cạnh tranh nhưng ko cần chỉ để nuôi thân mà “Nuôi đủ năm con mang 1 chồng’. Đâu còn thấy hình ảnh:



Trên đồng cạn, dưới đồng sâu
Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa.

Mà ngược lại đó là loại chồng: “Tiền bạc phó cho con mụ kiếm”, chiếc chồng “Thưng đấu nhờ lưng một mẹ mày”. Người chồng là rường cột của gia đình, đảm trách việc nặng nhọc để cưu với cuộc sống cho vợ con vậy mà ở đây, trong câu thơ này ông Tú cảm thấy mình như một người “thừa”, một kẻ vô bổ và như 1 “thứ con” đặc trưng để bà Tú nên nuôi riêng. Chế độ xã hội cũ đã sản sinh ra dòng ông chồng đoảng, dòng ông chồng “dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm” như ông Tú ko ít. Toát lên qua hai câu thơ là một niềm cảm thương của ông Tú dành cho vợ trước đức hi sinh, tảo tần của bà; đồng thời là một lời tự trách mình vì thân khiến chồng mà để vợ đảm đương việc gia đình đồng thời còn tốt thoáng niềm kiêu hãnh về vợ của mình lúc khiến cho lụng khó nhọc để “Nuôi đủ năm con sở hữu 1 chồng”. Mặc dù, đó là 1 ông chồng ko bắt buộc nhưng bằng lối văn dí dỏm, tình cảm chân thành, nhận ra được sự vất vả của vợ, tỏ ra biết nhận lỗi, biết đền bù lại bằng loại tình, bằng tấm lòng cần người đọc không hề trách mà ngược lại với chút cảm thông đối có “ông chồng’ này.

Tình thương vợ được bộc lộ trọn ven trong hai câu thơ 3, 4:

Lặn lội thân cò lúc quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Hai câu thơ gợi lên cảnh khiến cho ăn vất vả, tội nghiệp của bà Tú. Chẳng hay, ông Tú đã đón nhận câu ca dao “Con cò lặn lội bờ sông/ Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non”, từ bào giờ? Qua tiếng ru con cua 1 bà mẹ hàng xóm hay page chính trong lời ru của bà cụ Nhuận đã đi vào tiềm thức của tế Xương? Chắc chắn từ “con cò lặn lội bờ sông”, hình ảnh những bà vợ Việt Nam ngàn xưa trong xã hội cũ, ngược xuôi tần tảo, gian truân cực nhọc để nuôi chồng con cũng từ lâu đã đi vào hồn thơ giàu rung động của Tú Xương có bao nhiêu xót xa, thương cảm. Để giờ đây, trong lúc nghĩ tới bà Tú thì con cò đấy bỗng vụt dậy vỗ cánh bay vèo thi hứng Thương vợ của Tú Xương. Phép đảo ngữ “lặn lội thân cò” càng khắc hoạ rõ nét nỗi khổ cực, đức hi sin, sự chịu chứa của bà Tú. Hai từ “lặn lội” chen lên đứng đầu câu. Cảnh lặn lội lại càng “lặn lội”. Ca dao đề cập “con cò”, Tú Xương đề cập “thân cò”. Ý thơ cổ như xoáy sâu vào sự cực khổ. “Thân cò” gợi thân phận lẻ loi, yếu ớt, cô đơn và nó lại càng cô quạng, lạc điệu hơ lúc đi cùng mang từ “eo sèo”- 1 sự mặc cả, nhỏ nhoi, cô đơn, tội nghiệp. Vì “năm con có một chồng”, vì “miếng cơm manh áo” mà bà Tú cần chen chúc có nhau trên các chuyến đò đưa khách sang sông. Chật hẹp, bấp bênh, mỏng manh, chơi vơi tới quá chừng! Và nhịn nhường như sông nước càng mênh mông bao nhiêu thì loại độ chơi vơi, mỏng manh, cập kênh đấy lại càng tăng lên bấy nhiêu. Từ ấy càng làm vượt trội tấm lòng thương vợ của Tú Xương và qua ấy ông tỏ ra thấu hiểu hết các khó nhọc của bà Tú:

Một duyên, hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công.

Câu thơ như nhắc lên ý nghĩ của bà Tú. Cuộc đời như thế là duyên, mà cũng là nợ, duyên 1 thì nợ hai, thôi đành chịu theo số phận, ko giám nề hà hà, ko đề cập công gì nữa. Nhưng câu thơ còn làm cho nhứ tới câu ca dao:

Một duyên, hai nợ, ba tình,
Chiêm bao lẩn tắt hơi bên mình năm canh.

Ngoài cái duyên, cái nợ còn có cái tình; loại tình nghĩa vợ chồng của bà Tú dành cho chồng mình. Thành ra nhắc “nợ” mà thực ra là kể “tình”, mà đã là tình thì ai lại nhắc công. Số từ tăng tiến: “một”, “hai”, “năm”, “mười” càng dồn nén sự chịu đựng của bà Tú, càng làm cho trào dâng lên nỗi niềm xót thương, thông cảm trước sự hi sinh vất vả, tảo tần của bà Tú.

Bài thơ kết bằng một cấu chửi - 1 câu chửi yêu:

Cha má thói thường ăn ở bạc
Có chồng lãnh đạm cũng như không.

Nhìn cuộc đời bà Tú như vậy mang chửi cũng là lẽ tất yếu. Nhưng ở đây ai chửi? chửi ai? Và chửi mẫu gì? Thì cũng chỉ là ông Tú thương xót cho bà Tú mà chửi thay cho bà Tú. Ông Tú đã tự chửi mát mình về dòng thói “ăn ở bạc”, cái tội “làm chồng mà hững hờ cùng như không”, làm chồng mà để vợ bắt buộc trăm cơ, nghìn cực như thế. Hai câu kết khép lại bài thơ vừa như là 1 lời chửi, vừa như là 1 lời than. Nhà thơ tự phán xét chính mình, tự trách mình và tha cho cảnh ngộ của vợ. Câu thơ cũng chỉ ra duyên cớ dẫn đến nỗi khổ của bà Tú là do “thói đời” bạc bẽo. “Thói đời” bạc bẽo đã biến ông Tú trở nên kẻ vô tích sự, chính vì vậy ông vươn lên là gánh nặng cho vợ. Lời chửi vừa biểu thị nỗi niềm hàn huyên đắng cay ch tình cảnh của ông Tú, vừa miêu tả nỗi xót thương, ngùi ngùi của ông Tú đối có vợ.

Bài thơ đã dựng lên hai bức chân dung: ông Tú và bà Tú. Bà Tú hiện lên phía trước, ông Tú mệnh chung lấp phía sau. Vượt lên trên toàn bộ là tấm lobngf yêu thương, quí trọng và tri ân của ông Tú đối mang người vợ tần tảo. Nhà thơ Xuân Diệu đã từng bình phẩm về bài thơ Thương vợ rằng: “Thơ hay, hay ở ý tình; hay ở chữ, tiếng, hay ở sự việc; hay ở nhạc điệu: lặn lộ, eo sèo, thân cò, mặt nước, quãng vắng, đò đông, mỗi chữ đều tình cảm”. Qua đó, tấm lòng yêu thương, trân trọng cũng như các trăn trở, day dắt đã tạo buộc phải nhân cách cao đẹp của Tú Xương, một con người dám sòng phẳng có bản thân, tự nhận ra thiếu sót của mình và không trút bỏ trách nhiệm.